ย้อนอดีตสู่ความรุ่งเรืองของวัดบรมพุทธาราม: วัดหลวงในเงาแห่งกาลเวลา
wat borom phuttharam วัดกระเบื้องเคลือบ หรือ วัดบรมพุทธาราม เป็นกลุ่มโบราณสถานในเขตมหาวิทยาลัยราชภัฏ พระนครศรีอยุธยา ซึ่งบริเวณดังกล่าว ในสมัยอยุธยา นับเป็นวัดศูนย์กลางทางชุมชนด้านใต้ของเกาะเมือง รายล้อมด้วยย่านการค้าสำคัญเช่น ย่านป่าแห ป่าดินสอ ป่าตอง เป็นต้น
ย่านป่าตองนั้น เป็นย่านการค้าที่มีความคึกคัก นอกจากการขายของสด ยังมีสินค้าจำหน่ายเช่น ฝ้าย ทั้งยังมีสถานที่สำคัญที่อยู่ใกล้เคย คือพระคลังสินค้า ซึ่งทำหน้าที่เก็บส่วย อากร ทำการค้ากับต่างประเทศ ย่านป่าตองนี้จึง
ประวัติการสถาปนาวัด wat borom phuttharam
ปรากฏในเอกสารพระราชพงศาวดาร ความว่า
“…แต่ปีกุน เบญจศกแล้วนั้น สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงพระราชดำริว่า ที่บ้านหลวงตำบลป่าตองนั้น เป็นที่มงคลสิริราชฐานอันประเสิรฐ สมควรจะสร้างเป็นพระอาราม มีพระอุโบสถวิหารการเปรียญพระเจดียฐานกำแพงแก้วและกุฎีสงฆ์ ศาลาสะพานเว็จกุฎี พร้อมแล้วทรงพระกรุณาให้หมื่นจันทราช่างเคลือบ ทำกระเบื้องเคลือบสีเหลืองมุงพระอุโบสถวิหารทั้งปวง และการสร้างพระอารามนั้นสามปีเศษจึงสำเร็จในปีขาล อัฐศก แล้วพระราชทานนามขานบัญญัติพระอารามชื่อวัดพระบรมพุทธาราม ตั้งเจ้าอธิการชื่อพระญาณสมโพธิราชาคณะคามพระวาสีครองพระอาราม และทรงพระกรุณาให้มีการฉลองและมีการมหรสพสามวัน….”
วัดบรมพุทธาราม มีสถานะเป็นพระอารามหลวงมาตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระเพทราชา ด้วยที่ตั้งเป็นบริเวณพระนิวาสเดิม ในย่านป่าตอง ซึ่งเป็นตลาดขายของสด ทิศตะวันออกของวัดติดคลองฉะไกรน้อย ส่วนทิศใต้ ติดถนนสำคัญซึ่งเป็นถนนหลวงที่มุ่งตรงจากพระบรมมหาราชวังมายังวัด ไปสู่ย่านประตูชัย ซึ่งเป็นประตูสำคัญทางทิศใต้ของเกาะเมือง
ด้วยเหตุที่หลังคาทำจากกระเบื้องเคลือบ ชาวบ้านจึงเรียกวัดนี้กันว่า “วัดกระเบื้องเคลือบ” ซึ่งเทคนิคการเผากระเบื้องเคลือบมุงหลังคานั้น คาดกันว่ามาจากจีนตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ ตามอย่างพระวิหารหลวงที่จังหวัดลพบุรี เทคนิคนี้จึงน่าจะตกทอดมาถึงสมัยพระเพทราชา
วัดแห่งนี้ ได้รับการบูรณะในสมัยสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ มีการสร้างประตูมุกสำหรับพระอุโบสถ โดยใช้ช่างฝืมือเป็นจำนวนมาก ใช้เวลาทำมุกถึง 6 เดือนจึงสำเร็จ มีลวดลายประดับงดงาม ประตูมุกชุดนี้ ปัจจุบัน ส่วนหนึ่งอยู่ในความดูแลของพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติพระนคร (ถูกดัดแปลงเป็นตู้พระธรรม) อีกส่วนหนึ่งเป็นบานประตูของหอมณเฑียรธรรม ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และอยู่ที่วัดเบญจมบพิตรอีกส่วนหนึ่ง
ลักษณะแผนผังวัด
การวางผังของวัด ใช้แกนหลักทิศเหนือสู่ทิศใต้ โดยหันหน้าพระอุโบสถไปทางทิศเหนือ ด้านหน้าพระอุโบสถ พบพระปรางค์สององค์ตั้งเรียงกันตามแนวแกนทิศเหนือ-ใต้ ด้านตะวันตกเฉียงเหนือ เป็นที่ตั้งของอาคารศาลาการเปรียญ
ลักษณะสถาปัตยกรรม
ผังพระอุโบสถเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีมุกยื่นจากด้านสกัดทั้งด้านหน้าและด้านหลัง ผนังด้านสกัดหน้าเจาะช่องประตู 3 ประตู ส่วนผังสกัดด้านหลังมีเพียง 2 ช่องประตู ผนังด้านข้างเจาะหน้าต่างด้านละ 7 ช่อง ฐานอุโบสถแอ่นโค้งท้องสำเภา โดยเชิดส่วนปลายทำให้ฐานในส่วนมุกสูงกว่า
นอกจากพระอุโบสถแล้ว ยังมีพระวิหาร พระปรางค์ และเจดีย์ที่มีลักษณะสถาปัตยกรรมของอยุธยาตอนปลาย
Unseen Ayutthaya สะพานบ้านดินสอ สะพานโบราณที่ยังคงอยู่
ใกล้กับวัดกระเบื้องเคลือบ ยังปรากฏสะพานข้ามคลองโบราณ สร้างจากอิฐ เรียกกันว่าสะพานบ้านดินสอ เป็นสะพานข้ามคลองฉะไกรน้อย ได้รับการดูแลและปรับภูมิทัศน์สวยงาม สะพานบ้านดินสอ เชื่อมวัดบรมพุทธารามสู่ย่านป่าดินสอ ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของวัด เป็นตลาดขายดินสอศิลาสีต่าง ๆ มีดินสอย่อมมีสมุด ย่านตลาดบ้านสมุด หรือป่าสมุด ตั้งอยู่บริเวณทิศตะวันตกเฉียงเหนือของวัด แล้วยังมีย่านป่าพัด ย่านผ้าลาย ย่านเชิงฉะไกร ย่านบ้านท่ากายี ซึ่งเป็นชุมชนมุสลิม
ด้วยที่ตั้งของวัดคือย่านป่าตอง จึงมีวัดวาอารามใกล้เคียง เช่น วัดสิงหาราม อยู่อีกฟากของคลองฉะไกรน้อยไปทางทิศตะวันออก หรือวัดสวนหลวงค้างค้าว ซึ่งตั้งทางทิศใต้
*********************************************************
ประวัติผู้เขียนบทความ
มนต์ทิพย์ ลินน์ อัสโสรัตน์กุล (วัฒนรังษีขจร) Montip Lynn Assoratgoon (Wattanarungsikajorn)
- อุปนายกฝ่ายต่างประเทศ สมาคมมัณฑนากรแห่งประเทศไทย 2007 – ปัจจุบัน
- เลขาธิการใหญ่ Asia Pacific Space Designers Association 2023 – ปัจจุบัน
- Committee APSDA College of Fellows 2021 – ปัจจุบัน
- Founder/ Director ML Estates
- อาจารย์พิเศษ
- นักเขียนนวนิยาย นามปากกา อลินน์ , ออนนี่ดีว่า
*********************************************************
Wat Borom Phuttharam: A Historical Gem of Ayutthaya
Wat Borom Phuttharam, located in the heart of Ayutthaya, is a significant historical temple with a rich cultural and religious legacy. It reflects the architectural and artistic excellence of the late Ayutthaya period, and while not as widely known as some of Ayutthaya’s other temples, it holds an important place in Thai history.
Visiting Wat Borom Phuttharam
- Location: Situated near Ayutthaya’s old city center, it is easily accessible by car or bicycle.
- Tips: Combine your visit with other nearby attractions, such as Wat Phra Si Sanphet and Wat Mahathat, for a comprehensive historical tour of Ayutthaya.
Importance in Thai Heritage
The temple stands as a testament to Ayutthaya’s architectural brilliance and religious devotion. It offers insight into the spiritual life and artistic achievements of an era that profoundly shaped Thai identity.
For history enthusiasts and those interested in Buddhism, Wat Borom Phuttharam is a must-visit destination to appreciate the legacy of one of Thailand’s most influential historical periods.
